همه ی خودروها به غیر از خودروهای برقی برای احتراق مخلوط سوخت و هوا از شمع های انفجاری استفاده می کنند. این شمع ها درون سیلندر موتور احتراق داخلی قرار گرفته اند تا بتوانند به درستی باعث احتراق مخلوط سوخت و هوای درون سیلندر شوند. اگر این شمع ها نتوانند به درستی به کار خود ادامه دهند، صدایی شبیه تق تق از درون موتور شنیده می شود. این پدیده، فرم بسیار نامنظمی از احتراق را نشان می دهد و به دلیل فشرده سازی و گرمای بیش از حد در محفظه احتراق رخ می دهد.

اگر شمع ها نتوانند به درستی و هماهنگ با هم کار کنند، احتراق مخلوط سوخت و هوا در زمان دقیقی رخ نمی دهد و به جای اینکه احتراق درون سیلندر باشد، در خارج از آن رخ می دهد که باعث ایجاد سر و صدا می شود. این احتراق باعث افزایش فشار سیلندر می شود و با گذشت زمان و در صورت رفع نشدن این مشکل، می تواند منجر به خرابی واشر سر سیلندر، آسیب به حلقه پیستون و سایر مشکلات جدی در موتور شود. در ادامه به بررسی چندین مورد از عوامل تاثیر گذار در درست کار نکردن شمع ها و ایجاد ضربه در موتور خواهیم پرداخت.

الو باتری، برای خرید باتری ماشین های خارجی و داخلی و  باتری پژو 206 و باتری پژو 405 کلیک کنید.

وظیفه موتور ماشین در خودروهای بنزینی سبک مانند پژو 206 ، پژو 405 ، پژو پارس، سمند، تندر (L90) و پراید تبدیل انرژی شیمیایی بنزین به نیروی محرکه ماشین است. سیستم های ششگانه زیر به صورت هماهنگ با هم کار می کنند تا موتور را قادر به حرکت نمایند:

1. سیستم سوخت رسانی

2. سیستم تامین هوا

3. سیستم خنک کننده موتور

4. سیستم روغنکاری موتور

5. سیستم جرقه زنی شمع

6. سیستم خروج دود از محفظه احتراق

اجزای سیستم جرقه زنی ماشین

منفجر کردن مخلوط متراکم شده بنزین و هوا در لحظه مناسب در هر کدام از سیلندرها ماموریت اصلی سیستم جرقه زنی موتور است. به محض استارت خوردن خودرو و چرخش میل لنگ، فرآیند مکش هوا و تزریق سوخت آغاز می شود. در هر یک از سیلندرها، مرحله ای وجود دارد که که در آن مخلوط بنزین و هوا متراکم شده و آماده انفجار است دراین لحظه، با جرقه شمع که ولتاژ بالایی دارد، انفجار صورت می گیرد.

تشخیص اینکه در چه زمانی، و در کدام سیلندر، موقع مناسبی برای جرقه زدن است، از طریق سنسور موقعیت میل لنگ به ECU مخابره می شود. ECU با دریافت اطلاعات از سنسور موقعیت میل لنگ، جریان برق را (از طریق سیم کشی کوئل) به کوئل القاء می کند و جرقه در زمان مناسب در هر یک از سیلندرها زده می شود. سیستم جرقه زنی موتور از قسمتهای زیر تشکیل شده است:

شمع: قطعه ای است که در یک سر آن دو الکترود تعبیه شده و در محفظه احتراق قرار دارد و با دریافت جریان برق از کوئل جرقه می زند.

وایر شمع: جریان برق ولتاژ بالای کوئل، از طریق سیم هایی با عایق قوی به شمع منتقل می شود که وایر (Wire) نام دارند. البته در برخی موتورها وایر وجود ندارد و کوئل مستقیماً بالای شمع ها قرار دارد و برق را به آنها منتقل می کند. در این موتورها ارتباط بین کوئل و شمع ها عایق بندی شده است تا برق به بدنه خودرو منتقل نشود.

کوئل: برق 12 ولت را به حدود 7000 ولت تبدیل می کند تا جرقه در مخلوط متراکم شده محفظه احتراق، بتواند بین دو الکترود شمع ایجاد شود و در زمانبندی خاصی آن را از طریق وایر به شمع هدایت می کند.

سیم کشی کوئل: سیم هایی هستند که تغذیه برق کوئل و فرمان های ECU را به آن منتقل می کنند.

علل خرابی سیستم جرقه زنی موتور

1. کارکرد بالای موتور و استهلاک طبیعی قطعات برقی و جرقه زنی.

2. نامرغوب بودن قطعات

3. آب خوردن قطعات در حین موتور شویی

در صورت خرابی سیستم جرقه زنی موتور به ترتیب زیر عمل می کنیم:

1. اگر موتور ریپ بزند، در حالت روشن، یکی یکی وایر را از سر شمع ها جدا کرده و تا فاصله 1 یا 2 سانتی متری نگاه می داریم، در صورت سالم بودن هر کدام از وایرها، و خروجی برق مربوطه از کوئل، باید صدای جرقه از آن وایر شنیده شود. اگر برای یک یا چند وایر صدای جرقه شنیده نشد، سر دیگر آنها را از سمت کوئل جدا می کنیم و در فاصله 1 یا 2 سانتی متری قرار می دهیم. در اینصورت بسته به اینکه صدای جرقه شنیده شود یا نشود به یکی از روش های ذیل (الف یا ب) عمل میکنیم:

الف) اگر صدای جرقه شنیده شود: وایر خراب است و باید تعویض شود. در صورتیکه عایق وایر مشکل داشته باشد، اصطلاحاً سیستم دچار برق دزدی می شود، و یا جریان برق منتقل نمی شود. وایر شمع معمولا هر 60 هزار کیلومتر و شمع ها بین 20 تا 60 هزار کیلومتر باید تعویض شوند.

ب) اگر صدای جرقه شنیده نشود: کوئل خراب است و در این خروجی برق نمی دهد. در صورتی که یکی از خروجی های کوئل برق درستی را هدایت نکند، با احتمال زیاد می توان گفت که مشکل از کوئل بوده و باید تعویض شود. اگر کوئل وایر نداشت (مانند موتور پژو 206) ، به جای این تست ها، می توانید کوئل را با یک نمونه سالم تعویض کنید و ببینید که مشکل حل شده یا نه؟!

2. اگر همه وایرها صدای جرقه داشتند، شمع ها را تعویض کنید و بررسی کنید که آیا مشکل حل شده یا نه؟!

3. مواردی وجود دارد که موتور در حالت درجا خوب کار می کند ولی در حال حرکت و پر کردن گاز، خصوصاً در دنده سنگین، ریپ لحظه ای می زند و درست می شود. در این حالت با احتمال بیشتر وایرشمع، سپس شمع و با احتمال کمتر می توان گفت که کوئل مشکل دارد.

نشانه های خرابی سیستم جرقه زنی موتور خودرو

علائم خرابی سیستم جرقه زنی، معمولاً شامل موارد ذیل است:

1. موتور تک کار می کند.

2. موتور ریپ می زند.

3. موتور شدیداً می لرزد.

4. یا صدای “پت پت” از اگزوز بیرون می آید

عوامل موثر در ایجاد ضربه در موتور

دریچه EGR معیوب

در حالت عادی، دریچه ی EGR (دریچه ی چرخش گازهای اگزوز) برخی از گازهای خروجی را به داخل محفظه ی احتراق بازمیگرداند، این دریچه در ضمن کاهش دمای هوا در محفظه ی احتراق، با بازگرداندن مخلوط سوخت و هوا از اگزوز به درون محفظه ی احتراق، باعث رقیق شدن هوای درون سیلندر می شود. اگر مشکلی در باز و بسته شدن دریچه ی EGR وجود داشته باشد، قادر به بازگرداندن مجدد گازهای خروجی نخواهد بود که می تواند منجر به افزایش دمای داخل محفظه ی احتراق شود و در نتیجه باعث ایجاد ضربات ناشی از احتراق نامنظم در موتور خواهد شد. بیشتر اوقات، رسوب بیش از حد کربن در دریچه ی EGR، می تواند باعث شود EGR نتواند دریچه ی عبور گازها را بازکند. بهتر است در صورت لزوم این دریچه را بررسی و جایگزین کرد.

حسگر احتراق معیوب

موتورهای مدرن دارای مکانیزم های تشخیص خرابی در سیستم احتراق هستند که به آن ها امکان تنظیم زمان احتراق در صورت بروز خطا را می دهد. سنسور ضربه گیر با رایانه ی خودرو ارتباط برقرار می کند و اطلاعاتی در مورد وقوع جرقه می دهد. این امر باعث می شود كه رایانه زمان بندی احتراق را به عقب و یا جلو بازگرداند، به طوری كه احتراق تمام سیلندرها بصورت همزمان صورت گیرند. خرابی سنسور احتراق می تواند قدرت تولید شده ی موتور را کاهش دهد. با این وجود این سنسور به عنوان نوعی محافظ است و موتور را از آسیب های جبران ناپذیر حفظ می کند. اگر سنسور نتواند درستی کار کند، هر وقت بخواهید شتاب گیری کنید و یا به موتور فشار وارد کنید، از موتور صدایی شبیه تق تق شنیده می شود. تست هایی وجود دارد که می توانید آنها را اجرا کنید تا مشخص شود که آیا این حسگر معیوب است یا نه. در صورت خرابی این سنسور باید آن را با یک سنسور جدید تعویض کرد تا موتور بتواند به درستی به کار خود ادامه دهد.

تولید بیش از حد کربن

مشکلی که در وسایل نقلیه فرسوده به چشم می خورد، ایجاد صدای تق تق در موتور است که می تواند به دلیل وجود بیش از حد کربن در قسمت های خاصی از موتور باشد. به عنوان مثال، تولید کربن در قسمت بالای هر پیستون یا در محفظه احتراق می تواند باعث افزایش نیروی فشرده سازی در محفظه احتراق شود. تولید کربن، بیشتر در موتورهایی که بصورت سرد کار می کنند، رخ می دهد. به عنوان مثال این مشکل در وسایل نقلیه ای که فقط برای مسافت های بسیار کوتاه رانده می شوند، بیشتر خود را نشان می دهد که باعث می شود موتور به اندازه ی کافی گرم نشود. برای حل این مشکل می توان از مواد افزودنی سوخت که به تمیز کردن محفظه احتراق کمک می کنند، استفاده کرد. همچنین محصولات دیگری نیز وجود دارد که می توان از آنها برای تمیز کردن پیستون ها استفاده کنید. بهتر است برای انجام این کار از یک مکانیک بخواهید که به شما کمک کند.

استفاده از سوخت های بی کیفیت

یکی از دلایل احتراق بد در موتور، استفاده از سوخت های با درجه اکتان پایین تر از آنچه که سازنده ی خودرو توصیه می کند، می باشد. بسیاری از این سوخت های دارای عدد اکتان پایین، کیفیت پایینی دارند. گذشته از مشکلات عملکردی، سوخت های با عدد اکتان پایین، می تواند فشار سیلندر و دمای محفظه ی احتراق را افزایش دهند که می تواند منجر به ایجاد سر و صدا در موتور و احتراق نامنظم در پیستون ها شود. نکته ی مهم این است که می توان این مشکل را به راحتی حل کرد، تمام چیزی که برای رفع این مشکل مورد نیاز است استفاده از سوخت (بنزین) با عدد اکتان بالا و با کیفیت عالی است.

افزایش فشار در سیستم اگزوز

 افزایش فشار در سیستم اگزوز می تواند منجر به فشار وارده به سیستم احتراق موتور شود. گازهای اگزوز که از لوله خالی خارج می شوند، نتیجه فرآیند احتراق است. اگر این خروجی مسدود شود، گازهای حاصل از احتراق نمی توانند خارج شوند. همچنین این گازها نمی توانند از طریق منیفولد مصرفی به موتور برگردند. از این رو، افزایش فشار در سیستم اگزوز می تواند منجر به ایجاد ضربه در موتور شود. به عنوان مثال، مسدود شدن مبدل کاتالیزوری یا لوله اگزوز می تواند باعث ایجاد فشار در داخل محفظه ی احتراق شود. بازرسی و ارزیابی این قطعات می تواند در حل این مشکل کمک کند.

فشرده سازی بیش از حد

این اتفاق اغلب در موتورهای بازسازی شده خود را نشان می دهد. مثلا ممکن است که سیلندرها به اندازه ی کافی بزرگ نباشند که بتوانند باعث فشرده سازی سوخت در موتور شوند. در بعضی موارد، قرار نگرفتن مجدد سیلندر در محل استاندارد می تواند به کاهش حجم کلی محفظه ی احتراق منجر شود که می تواند باعث افزایش نسبت فشرده سازی شود. نسبت فشرده سازی بالاتر منجر به قدرت بیشتر موتور می شود، ولی در عوض می تواند باعث ایجاد صدا از موتور شود. اگر ماشین از همان سوخت اکتان کم مصرفی که همیشه استفاده می کرد، دوباره استفاده کند. موتورهای توربوشارژ یا فوق شارژ در معرض خطر بیشتری برای ایجاد ضربه یا صدا قرار می گیرند.

مخلوط سوخت و هوا

هر محفظه ی احتراق نیاز به مخلوط صحیحی از سوخت و هوا در مقادیر مناسبی دارد. متأسفانه اگر هوا بیشتر از سوخت باشد می تواند درجه حرارت محفظه احتراق را افزایش دهد. در مخلوط سوخت و هوای نرمال، محفظه های احتراق قادر به حفظ دمای تقریباً بهینه هستند زیرا سوخت کافی برای تبخیر وجود دارد. بر اساس یک تحقیق انجام شده مشخص شد که سوخت های دارای عدد اکتان پایین تر نمی توانند به راحتی تبخیر شوند که این امر می تواند منجر به تولید حرارت بیش از حد در محفظه ی احتراق گردد و باعث گرم شدن محفظه ی احتراق و در نتیجه ایجاد ضربه در موتور می شود. همانطور که گفته شد ضربه زدن یا صدا دادن موتور می تواند به دلیل گرما و فشردگی بیش از سوخت حد در داخل محفظه های احتراق باشد. نشت خلاء، انژکتورهای کثیف، سوخت کم فشار یا سنسور MAF معیوب می توانند در ایجاد مخلوط سوخت بدون هوا نقش داشته باشند.

علل احتمالی دیگری نیز در ضربه زدن موتور هنگام جرقه زدن وجود دارد. با این حال، مواردی که در اینجا ذکر کردیم رایج ترین آنها هستند. اگر مطمئن نیستید که چه عاملی می تواند باعث ایجاد چنین مشکلی در اتومبیل شما شده است، بهتر است به یک مکانیک مراجعه کنید که می تواند به شما در یافتن راه حل مناسب کمک کند.